Het infomoment voor elitetrainers dat Atletiek Vlaanderen vrijdag organiseerde, heeft niet volledig voor de verhoopte toenadering kunnen zorgen. Twee drijvende krachten achter de oorspronkelijke open brief – Jacques Borlée en Patrick Himschoot – kwamen ontevreden buiten. Bij Lieve Van Mechelen klonk er begrip voor de financiële situatie waarin de VAL zich bevindt. Een stand van zaken na enkele hoogst onrustige weken en een greep uit de reacties na het overlegmoment tussen Atletiek Vlaanderen en de trainers van vrijdagavond.
Eerst even recapituleren. Bijna een maand geleden barstte een onweer los boven Atletiek Vlaanderen. Een resem elitetrainers sprak zich in een open brief uit tegen de centralisatieplannen van de federatie en het gebrek aan tijdige en transparante communicatie daaromtrent. Ze kaartten ook een gebrek aan respect aan, enerzijds voor de Vlaamse trainers en anderzijds voor de band tussen trainer en atleet. Enkele dagen later schaarden de atleten zich in een eigen brief achter hun coaches, zij het met iets mildere bewoordingen. Ze laakten het gebrek aan duidelijkheid en benadrukten het belang van hun persoonlijke trainers.
De VAL reageerde meteen snedig en verduidelijkte dat de financiële situatie haar ertoe dwingt om elk dubbeltje twee keer om te draaien. Concreet boekt de federatie al enkele jaren verlies, komen er steeds meer topatleten bij en groeit de subsidiëring vanuit Sport Vlaanderen/de Vlaamse overheid niet mee met die grotere vraag. Begin dit jaar werden de clubs al aangesproken voor een eenmalige extra bijdrage aan de topsportwerking.
Het was al langer bekend dat technisch directeur Rutger Smith de broodnodige efficiëntiewinsten zou gaan zoeken in de centralisatie van middelen en kennis. Over de precieze uitwerking en implicaties voor atleten en trainers was er al die tijd weinig duidelijkheid, waardoor de onzekerheid bleef toenemen. Dat uitte zich finaal in de open brieven van eind oktober. Twee infomomenten moesten meer duidelijkheid in de zaak brengen. Nu na de atleten ook de trainers op de thee zijn geweest in Gent lijken de problemen niet geheel van de baan.
Centralisatie in Gent
Twee weken geleden werden de atleten al uitgenodigd voor uitleg over de toekomstplannen van de VAL. Ze kregen te horen dat de mogelijkheid zal blijven bestaan om niet in te stappen in de centrale werking in Gent, waar een vaste omkadering voor medische en sportwetenschappelijke begeleiding zal zorgen. Er werd de atleten ook verteld dat er nog steeds persoonlijke budgetten zullen uitgedeeld worden – een punt dat voor veel ongerustheid had gezorgd. Vergoede stages worden vanaf heden centraal georganiseerd, voor meerdere atleten tegelijk. Wie voltijds deel uitmaakt van de centrale werking heeft zijn/haar (federatie)trainer op die manier altijd bij zich op stage. Voor anderen kan een persoonlijke trainer alleen mee op eigen kosten, of met een gedeeltelijke tussenkomst van de VAL indien de atleet deeltijds aan de centrale werking verbonden is. In dat deeltijdse traject moet de persoonlijke trainer zijn of haar atleet in samenspraak met de federatietrainer begeleiden.
Een uitleg die Ben Broeders voor de camera van Sporza vrij positief evalueerde: “Eigenlijk denk ik dat we weinig te klagen hebben momenteel. De teneur die rondging was ‘Je stapt in het project hier, of je bent niet welkom’, maar die is nu toch grotendeels doorbroken. De keuze is nu aan ons om er al dan niet voltijds gebruik van te maken, er is alvast ook een deeltijds traject.” Verder wilde Broeders bijkomende informatie over de hoogte van de persoonlijke budgetten afwachten.
Rani Rosius, een andere atlete die niet van plan is om voltijds in Gent te gaan trainen, was veel minder te spreken over het infomoment van 9 november. Dat liet ze vorige week blijken in een interview met Het Laatste Nieuws: “Ik werd zó boos toen Rutger zei [dat er niemand verplicht zou worden om naar Gent te komen en dat de persoonlijke budgetten niet afgenomen zouden worden]. Als ik hem er vragen over stelde, draaide hij er eerst omheen om vervolgens létterlijk te zeggen wat wij al in de media vertelden. Niks kon hij weerleggen. ‘Het komt in orde’, kregen we te horen. Of: ‘Dat gaan we online publiceren.’ Of: ‘dat is voor persoonlijke gesprekken’. Wat mij hard stoort, is dat er geen transparantie en geen communicatie is. Ze praten niet, ze houden alles voor zich.” Waarop coach Johan Baerts over het uitblijven van individuele gesprekken toevoegde: “Het is nu al november: niet één telefoontje kregen Rani of ik al.”
Van “begrip voor de situatie” tot “federatie zonder filosofie en waarden”
Op vrijdagavond waren de betrokken trainers aan de beurt om in gesprek te gaan met Atletiek Vlaanderen. Ze hadden in aanloop naar dat moment een vragenlijst aan de federatie bezorgd en de hoop geuit om opnieuw tot een vergelijk te komen – “een (voorlopige) modus vivendi”, noemden ze dat zelf. Nadien spraken enkelen van hen met de pers die wacht hield aan de Topsporthal (Sporza, Het Laatste Nieuws, De Standaard).
Lieve Van Mechelen blijft in de nieuwe aflossingenstructuur als assistent-bondscoach voor de 4x100m nauw betrokken bij de mannen van de Belgian Falcons. Zij toonde zich achteraf niet ontevreden: “Het informatiemoment was helder en correct. De federatie is transparant geweest over het budgettaire kader, wat maakt dat ik begrip kan opbrengen voor de situatie. Meer topatleten en even veel of minder financiering, dan is het logisch dat je moet snoeien. De keuze voor centralisatie komt er ook onder impuls van Sport Vlaanderen. Verandering brengt weerstand met zich mee en ik denk dat ze te licht over de impact van hun beslissing zijn gegaan. Twijfels en onzekerheid door een gebrek aan transparantie zorgen ervoor dat je zelf heel wat scenario’s gaat bedenken. Het is goed dat die plooien nu zijn gladgestreken.”
Jacques Borlée, één van de initiatiefnemers achter de open brief, had daarentegen niet veel woorden nodig om vernietigend uit te halen: “Ze kiezen de foute weg. Er zijn geen waarden, er is geen filosofie en de technisch directeur heeft geen respect voor de Vlaamse trainers. Samenwerken met zo een federatie is een groot probleem. Ik denk dat de VAL failliet is.”
Patrick Himschoot kwam eveneens teleurgesteld buiten, maar gaf een onderbouwde reactie: “Ik had er veel meer van verwacht in de zin dat er pas helemaal op het einde – na heel veel monoloog – nog wat ruimte was voor dialoog. Concrete vragen die we gesteld hadden werden niet beantwoord, net als de open brief die de atleten hebben geschreven. Deze centralisatie miskent de waarde van persoonlijke trainers in de ontwikkeling van atleten, terwijl de resultaten van de voorbije twintig jaar die net bewijzen. Er gaat naar de trainers toe heel weinig respect uit van de federatie, de technische directie en de voorzitter. In zijn ‘welkomstwoord’ heeft de voorzitter (Gery Follens; red.) woorden in de mond genomen die ik allerminst apprecieer en die elke dialoog bemoeilijken.”
Atletiek Vlaanderen houdt voet bij stuk
Het snedige welkomstwoord dat Himschoot beschrijft, geldt als reactie van de Raad van Bestuur. Die kan u onderaan deze informatiepagina van de VAL terugvinden, samen met de powerpointpresentatie die tijdens de infomomenten gebruikt werd. Voorzitter Follens herbevestigt in naam van de Raad van Bestuur het vertrouwen in de technische directie en de gemaakte beleidskeuzes. Die gaan ondanks de polemiek dus door zoals gepland.
Rutger Smith verdedigde zijn plannen twee weken geleden al na het overleg met de atleten: “Ik vind het spijtig dat er op de man gespeeld wordt. Dat is niet leuk en volgens mij volledig onterecht. We zijn duidelijk: niemand wordt verplicht om naar Gent te komen. Maar om efficiënt met het geld om te gaan zetten we hier op één plek een sterke omkadering neer op trainingstechnisch, medisch en sportwetenschappelijk vlak. Atleten zullen hun ondersteuning niet verliezen als ze niet naar Gent komen, maar er gaan wel zaken veranderen. Ze kregen in het verleden voornamelijk persoonlijke budgetten en die verdwijnen ook niet geheel. De grootste kost, de stages, gaan wij nu plannen omdat we meer controle willen hebben over de uitgaven en iedereen gelijker willen behandelen. Het is ook een sportieve meerwaarde om alle atleten op één plek samen te hebben.”
De bal ligt in het kamp van Sport Vlaanderen
Atletiek Vlaanderen gelooft voor de volle 100% in het ingeslagen pad en past dus voor een koerswijziging. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat iedereen zich daar zomaar bij zal neerleggen. Trainers zijn afhankelijk van hun atleten en hebben zelf weinig drukkingsmiddelen. Rani Rosius en Johan Baerts gaven bij HLN aan dat ze de piste van een overstap naar de Franstalige federatie overwegen.
De hele zaak lijkt ter plaatse te blijven trappelen, met partijen die geen centimeter naar elkaar toe bewegen. Dat komt in belangrijke mate door het onvolledige plaatje op basis waarvan de discussie wordt gevoerd. Atletiek Vlaanderen zegt dat het van de Vlaamse overheid ten vroegste in december een zicht krijgt op het definitieve budget voor 2025. Pas dan weet de atletiekfederatie precies over welke midden zij beschikt. De omvang van de resterende persoonlijke budgetten is een cruciaal element voor elke zinnige discussie ten gronde, waardoor heel veel van wat de voorbije maand gezegd is op aannames berustte. Budgettaire zekerheid – en de duidelijkheid die daar voor individuele atleten uit zal volgen – wordt hopelijk de impuls die dit verhaal kan ontmijnen.
